توضیحات

کتاب سرمایه 4 جلدی اثر کارل مارکس

کتاب سرمایه 4 جلدی اثر کارل مارکس که  با ترجمه‌ی ایرج اسکندری که توسط انتشارات فردوس به چاپ رسیده است. موضوع اصلی این کتاب سرمایه داری است. مارکس در این کتاب مناسبات تولیدی و سیر تکاملی اجتماع سرمایه داری را با قدرتی بی مانند تحت مطالعه قرار داده تحلیل می کند و چنان که خود در مقدمه کتاب متذکر شده است ” قانون اقتصادی تکامل اجتماعی جدید را” از پرده بیرون می اندازد. 

مختصری درباره آموزش اقتصادی مارکس :

کارل مارکس در کتاب سرمایه تحقیق اقتصادی خود را از تحلیل کالا شروع می کند زیرا ثروت در رژیم اقتصادی بورژوایی به شکل ” توده عظیمی ازکالا” جلوه گر می شود و برای این جامعه کالا در حکم ” سلول اقتصادی ” است. بنابراین همان طور که در علوم طبیعی تشریح اشکال مقدماتی برای فهم فرماسیون های عالی تر ضروری است در علم اقتصاد نیز تحلیل شکل کالایی مقدم بر بیان اشکال و پدیده های دیگر اقتصادی است. کالا در مرحله اول چیزی است که یکی از احتیاجات انسانی را رفع می کند و سپس دارای این خصوصیت است که با کالاهای دیگر قابل مبادله است. از این جا دو صفت انتزاع می شود: یکی صفت مفید بودن و به مصرف رسیدن و دیگری صفت قابلیت تبدیل. از این دو صفت دو نوع ارزش مختلف ناشی می شود: ارز ش مصرف و ارزش مبادله

ارزش مصرف از خواص طبیعی و ماهیت جسمانی شی سرچشمه می گیرد زیرا فقط این کیفیات است که ایجاد فایده ی بخصوص برای اشیا می کند و با مصرف شدن، یکی از نیازمندی های انسان را رفع می کند. و با مصرف شدن، یکی از نیازمندی های انسان را رفع می نماید. همان طور که اختلاف ماهوی اشیاء موجب تنوع کیفی می شود. تعدد و قابلیت تقسیم آن ها نیز سبب تفاوت کمی است. بنابراین هر چیز مفید از دو جهت مورد توجه قرار می گیرد: از حیث کیفیت و از لحاظ کمیت. این ارزش های مصرف، قطع نظر از اشکال ساخت های اجتماعی، اساس مادی ثروت را تشکیل می دهند. مثلا گندم در هر عصر و هر اجتماع به مصرف رفع یکی از احتیاجات ضروری انسان می رسد و بنابراین از نظر وی دارای ارزش مصرف است و چون چنین است مال و ثروت محسوب می گردد.

تجربه روزانه به ما نشان می دهد که مقادیر معینی از این اشیاء مفید با مقادیری از اشیاء سودمند دیگر مبادله می شود و اشیایی که از لحاظ کیفیت سودمندی با یکدیگر مباینت کامل دارند در مقابل هم مبادله می گردند. منطقا دو چیز وقتی می تواند با یکدیگر در رابطه و سنجش قرار گیرند که جهت اشتراکی بین آن ها وجود داشته باشد. در عین این که اختلافات ماهوی اشیاء شرط اساسی مبادله را فراهم می کند، تا در نقطه معینی وحدت نداشته باشند، مبادله آن ها امکان پذیر نیست. اگر گندم با گندمی از جنس خود مبادله نمی شود برای این است که منطقا موجبی برای این عمل نیست ولی اگر گندم مثلا با آهن تعویض می شود. قطعا با وجود کلیه اختلافات کیفی که بین آن ها است، وجه اشتراکی دارند که معاوضه و مبادله آن ها را امکان پذیر می کند.

به عبارت دیگر برای این که مقدار معینی از یک چیز به مقداری از چیز دیگر بیارزد ( یا به اصطلاح علمی در رابطه ارزشی قرار گیرد) باید واحد سنجشی در میان باشد تا قطع نظر از کیفیات مختلف هر یک بتوان آن ها را به قدر مشترک خود تحویل نمود. این قدر مشترک، واحد سنجش قطعا در خواص جسمانی و سودمندی اشیاء نیست زیرا چنان که گفتیم شرط مبادله دو شی با یکدیگر اختلاف در سودمندی و کیفیات مادی آن است و وحدت در این خواص موجب منع مبادله می شود. پس عامل مشترک نمی تواند یک خاصیت طبیعی معین، هندسی، فیزیکی یا شیمیایی کالاها باشد. خواص طبیعی فقط تا اندازه ای به حساب می آیند که کالاها را قابل استفاده می کنند و بالنتیجه ارزش مصرف به وجود می آورند.

از طرف دیگر اگر درست دقت کنیم رابطه ارزشی که بین دو کالا قرار داده می شود همواره جنبه کمی دارد, یعنی همیشه مقداری از فلان جنس در مقابل مقداری از جنس دیگر قرار می گیرد. ( مثلا 5 کیلوگرم گندم = یک کیلوگرم آهن ). بدون شک غرض از این تساوی این نیست که کیفیات طبیعی آن ها مساوی با 5 برابر کیفیات فیزیکی یا شیمیایی گندم است و نیز مقصود این نیست که که آهن  5 بار از گندم مفیدتر است و همچنین منظور وزن این دو یا خاصیت دیگری از این قبیل نیست زیرا یک کیلوگرم گندم همیشه از حیث وزن مساوی با یک کیلوگرم آهن یا چیز دیگر است و سایر خواص و کیفیات اساسا با برقراری چنین تساوی قابل سنجش نیستند.

پس برای تحقیق درباره ی واحد ارزش مبادله باید به کلی از خواص جسمانی و طبیعی و کیفیات دیگر چشم بپوشیم. در این صورت تنها چیزی که باقی می ماند و در هر دو کالا مشترک است این این است که همه آن ها محصول کار انسانی هستند.

مارکس پس از ان که ارزش مصرف و ارزش مبادله را دقیقا تحلیل می کند و صفات دوگانه کار را توضیح می دهد به تشریح اشکال مختلفه ارزش و شکل نهایی آن یعنی پول می پردازد. برای این که اساس و ریشه شکل پولی ارزش را به دست آورد سیر تکامل تاریخی مبادله را از ابتدایی ترین صورت آن شروع می کند و از شکل ساده یا نسبی ارزش که عبارت از مبادله دو کالا در قبال یکدیگر ( به صورت معادله ی 20 ذرع پارچه = یک دست لباس)  است شکل پولی آن را استناج می نماید.  در پایان این تحقیق مارکس نقشی را که پول در پنهان کردن و اسرار آمیز کردن جلوه دادن  روابط اجتماعی تولیدکنندگان انجام می دهد فاش می کند و خاصیت بتی یا ” فتیشی” که پول در نتیجه این تحول به دست می آورد نشان می دهد.

مارکس وظایف مختلفی را که پول انجام می دهد با دقت پیمانندی تحقیق می کند و با به کار بردن اسلوب تاریخی خویش ریشه های تکامل مبادلات و تولید کالا را به دست می دهد.  در کتاب اول سرمایه نظریه خویش را چنین بیان می کند: ” اگر پول را مورد توجه قرار دهیم ملاحضه خواهیم کرد که وجود ان مستلزم درجه ای از تکامل در مبادله کالاها است.” اشکال مخصوص پول: “( معادل ساده کالاها، وسیله گردش، وسیله پرداخت، گنج سازی یا پول عمومی) بر طبق وسعت متغیر یا سلطه نسبی هر یک از این وظایف، درجات بسیار مختلف تولید اجتماعی را نشان می دهند.”

توضیحات تکمیلی